Uit verschillende onderzoeken blijkt dat niet IQ en hard skills je succes bepalen, van doorslaggevend belang zijn vooral je soft skills en emotionele intelligentie. Effectief zelfleiderschap impliceert bewust en intelligent met je emoties omgaan.
Nu ons persoonlijk en professioneel leven voor velen sterk in het teken staat van onzekerheid, angst en verandering is emotionele intelligentie helemaal van groot belang. Emotionele intelligentie kun je ontwikkelen, door zelfkennis, bewustwording en zelfregulering kunnen we een grote invloed uitoefenen op hoe we ons voelen en hoe we op bepaalde situaties reageren.
Positieve Emoties versus Negatieve Emoties
Vooral tijdens stressvolle situaties kunnen mensen hun ‘cool’ verliezen, wellicht heb je zelf ook wel wat ‘heethoofden’ meegemaakt in je leven, ik wel in ieder geval… Emoties zijn besmettelijk, zowel de negatieve als positieve. We hebben van nature de neiging om ons vooral op het negatieve te focussen; de negativity bias. Door negatieve emoties wordt onze aandacht versmald, ontwikkelen we een ‘tunnelvisie’ en komen we in een neerwaartse spiraal. Dr. Barbara Fredrickson doet al decennia onderzoek naar het effect van negatieve en positieve emoties op ons welzijn.
Broaden and build
Het werk van Fredrickson heeft licht geworpen op hoe en waarom positieve emoties goed voor ons zijn. Zij heeft de broaden-and-build theorie ontwikkeld; daar waar negatieve emoties (bijvoorbeeld angst) zorgen voor versmalling, voor vernauwd gedrag, zorgen positieve emoties er juist voor dat we ons blikveld verbreden.
Positieve emoties stellen ons meer ‘open’, het ‘creëert ruimte in het hoofd’, we zien onze verbondenheid met anderen en er komt ruimte voor creativiteit, nieuwe ideeën en gedragingen. De focus ligt op mogelijkheden en groei in plaats van beperkingen en stagnatie. Het vergroot leervermogen, wendbaarheid, veerkracht en verandervermogen.
Het ‘build-effect’ ontstaat als je er een gewoonte van maakt om die geluksgemoedtoestanden bewust op te zoeken, dan veranderen en groeien we en we worden we de beste versie van onszelf. Voorwaarde is wel de 3:1 ratio; je moet minstens driemaal zoveel positieve als negatieve emoties ervaren.
Negatieve emoties helemaal proberen weg te drukken of te negeren is ook niet wenselijk, ze kunnen uiteraard van nut zijn en alleen maar positief denken is niet realistisch, bovendien zorgt ‘het komt wel goed’ denken voor passiviteit. Positieve emoties (als dankbaarheid, hoop, sereniteit, belangstelling, trots, vermaak, inspiratie, bewondering) bevorderen onze veerkracht en welzijn in het algemeen.
Om positiviteit te vergroten kunnen we volgens Fredrickson het volgende doen; goede ervaringen meer bewust op je in laten werken en ervan genieten, vriendelijk zijn, op te gaan in wat je doet (flow), verbinding te maken met anderen, naar buiten gaan/genieten van de natuur, je geest te openen bijvoorbeeld door mindfulness/meditatie, datgene te doen waar je sterk in bent.
De meeste mensen hebben een positiviteitsratio van 2 op 1. Volgens Fredrickson is het verhogen van die verhouding van 2 naar 3 -op 1- een flinke stap, ze vergelijkt het qua moeilijkheidsgraad met een gedragsverandering die nodig is om gewicht te verliezen of om te stoppen met roken. Niet gemakkelijk, maar met wat goede wil wel haalbaar.
En als meerdere mensen samen die stap zetten dan versterkt dit elkaar wederzijds; het broaden and build effect. Bovendien wijst onderzoek van Fredrickson (en Losada) uit dat in teamverband de positiviteit versterkt wordt, extra tot zijn recht komt. In de meeste organisaties wordt waarde gecreëerd door de inspanning van teams. Dit vraagt aandacht voor het ‘groeps-IQ’ (onderzoek van Yale). Het groeps-IQ vertegenwoordigt het totaal van de sterkste talenten van alle teamleden die volledig voor hun taken worden ingezet.
We laten ons vaak te veel leiden door de waan van de dag en besteden onvoldoende tijd aan zelfreflectie en we zijn zo niet bewust van het effect dat onze emoties en denken heeft op het eigen gedrag en dat van anderen in onze omgeving.
Wat wil je wel?
Mijn klanten spreken tijdens de eerste sessies meestal vooral over wat ze niet willen, wat de belemmeringen, de problemen zijn, waar ze zich aan ergeren bij anderen enzovoort. Al dan niet bewust voornamelijk een focus op het negatieve dus. Leren door reflectie op positieve en succesvolle ervaringen nodigt eerder uit om op een constructieve wijze naar je eigen gedrag te kijken. Wat maakte dat je succesvol was op je werk, je je goed voelde, in een flow zat, je verantwoordelijkheid nam, anderen in beweging kon krijgen, etc.? Wat wil je wel in plaats van wat niet, hoe ziet je ideale toekomst eruit, wat zijn je aspiraties, je drijfveren en waarden, je sterke punten, waar ligt je kracht?
Problemen en uitdagingen worden niet genegeerd maar je kunt er met een ‘andere lens’ naar kijken. Om bij de theorie van Fredrickson te blijven; kijk je vanuit het negatieve, de problemenkant dan werkt dat vernauwend en benauwend, kijk je vanuit een meer positief, waarderend perspectief dan werkt dat verbredend en oplossingsgericht.
Zelfkennis
Zelfinzicht is de eerste component van emotionele intelligentie. Het orakel van Delphi had al duizenden jaren geleden de boodschap: ‘Ken uzelve’. Zelfinzicht houdt in dat je een diepgaand begrip hebt van je emoties, sterke en zwakke kanten, behoeften en drijfveren. Mensen met een sterk zelfinzicht zijn vaak meer authentiek en integer, ze kennen de uitwerking van hun gevoelens op henzelf, op anderen en op hun eigen functioneren. De beslissingen en acties van mensen met zelfinzicht sluiten aan bij hun sterke punten en waarden en daardoor geeft hun werk meer energie en voldoening.
Zelfkennis en zelfbewustzijn vergroot het vermogen om de eigen emoties, op het moment dat deze zich voordoen of ‘getriggerd’ worden, goed in te schatten, het stelt ons in staat om op een meer effectieve wijze bepaalde situaties aan te pakken.
Zelfcompassie
Zelfcompassie maakt je een betere leider.
Het onderzoek naar zelfcompassie is de afgelopen jaren sterk gegroeid en studies tonen aan dat de voordelen aansluiten bij een aantal belangrijke leiderschapsvaardigheden.
Emotionele intelligentie: Studies tonen aan dat mensen die zelfcompassie oefenen, een hoger niveau van emotionele intelligentie hebben, beter in staat zijn kalm te blijven wanneer ze zenuwachtig zijn, en de neiging hebben om meer geluk en positieve emoties te ervaren.
Veerkracht: onderzoek van Kristin Neff en anderen laat zien dat mensen met zelfcompassie minder snel overmatig en onproductief hard en kritisch voor zichzelf zijn. Volgens Kristen Neff, een van de toonaangevende onderzoekers op dit gebied, zijn er drie kernelementen voor zelfcompassie: vriendelijk zijn tegen jezelf, beseffen dat we verbonden met elkaar zijn en mindfulness. De 3 elementen van zelfcompassie
Veerkracht
Veerkracht is het vermogen om goed om te gaan met tegenslagen of teleurstellingen. Onze tool Strengthscope® meet 24 werk gerelateerde sterke punten en de mate waarin veerkracht een onderliggende kwaliteit is die je energie geeft en of het een van je 7 significante sterke punten is. Als veerkracht een van je belangrijkste sterke punten is, dan is de kans groot dat je effectief om kunt gaan met tegenslagen en je voldoening haalt uit het overwinnen van moeilijke uitdagingen. Je ziet bedreigingen meer als kansen en je veert goed terug na stressvolle ervaringen. Je bent volhardend en werkt met toewijding aan het halen van je doelen. Veerkracht als zwak punt: je ziet elke tegenslag of elk probleem als een lastige of onneembare hindernis. Je loopt het risico echte uitdagingen uit de weg te gaan en slechte resultaten aan externe factoren toe te schrijven.
Als je denkt dat veerkracht een van je sterke punten is, volgen hier enkele tips om het te versterken en verder te ontwikkelen: – Hoe kan je anderen helpen om effectiever om te gaan met tegenslagen en uitdagingen op basis van je eigen ervaring? – Hoe kun je ervoor zorgen dat je jezelf niet overbelast of je energie op een verkeerde manier gebruikt door te zware of weinig waardevolle projecten of taken op je te nemen? – Welke stappen, hoe klein ook, kun je nemen om het team / de organisatie te helpen een grotere veerkracht op te bouwen om het hoofd te bieden aan stevige uitdagingen en tegenslagen? – And last but not least … ga je goed om met je energie? Waar krijg je energie van, wat vreet energie? What energises you?
Groeimindset: Studies van Neff en Carol Dweck geven aan dat mensen met zelfcompassie meer gericht zijn op persoonlijke groei. In plaats van uitdagingen te vermijden, zullen ze eerder specifieke plannen formuleren om hun doelen te bereiken.
Integriteit: Onderzoek toont een sterk verband aan tussen zelfcompassie en consciëntieusheid, wat suggereert dat zelfcompassie leiders in staat stelt verantwoord en moreel te handelen, zelfs wanneer ze moeilijke beslissingen moeten nemen.
Mededogen jegens anderen: Zoals de UC-Berkeley hoogleraar psychologie Serena Chen schrijft: “Zelfcompassie en mededogen voor anderen zijn verbonden … Vriendelijk zijn en niet oordelen naar het zelf is een goede gewoonte om anderen met mededogen te behandelen.” Leiders die in staat zijn om compassie voor zichzelf en anderen te modelleren, bouwen aan vertrouwen en psychologische veiligheid*, wat leidt tot hogere betrokkenheid en duurzame hoge prestaties in teams en organisaties. Self-compassion will make you a better leader – HRB
* Psychologische veiligheid is belangrijk op de werkvloer, zonder dat is er geen vertrouwen en geen betrokkenheid. Het impliceert dat medewerkers ideeën kunnen delen, vragen kunnen stellen, fouten mogen maken en twijfels mogen hebben en bespreken. Zo’n omgeving maakt dat mensen bereid zijn om te innoveren en zich uit te spreken over onjuistheden. Voor de persoon zelf brengt dit minder stress, meer werkplezier en een groter zelfvertrouwen met zich mee – 5 aandachtspunten voor psychologische veiligheid op de online werkvloer, HR Community “Researchers are finding that psychological safety may be the No. 1 aspect of successful teams, driving creativity and innovation – Psychological safety is the secret to workplace success.
Emotionele intelligentie
Emotionele intelligentie gaat over zelfkennis (o.a. weten welke richting je in jouw leven op wilt gaan, wat je normen en waarden zijn), over empathie (je eigen emoties herkennen en kunnen sturen, andermans emoties kunnen herkennen en mee om kunnen gaan), impulscontrole (zelfbeheersing, lange termijn doelen kunnen stellen boven korte termijn behoeftebevrediging).
Empathy is about standing in someone else’s shoes, feeling with his or her heart, seeing with his or her eyes. Not only is empathy hard to outsource and automate, but it makes the world a better place.
– Daniel H. Pink
Sterke punten
In het onderzoek naar sterke punten ten behoeve van de ontwikkeling van Strengthscope ™ is het werk onderzocht van onder andere Meyer en Salovey en Daniel Goleman uit het Emotionele Intelligentie onderzoeksveld.
Strengthscope ™ beoordeelt 24 sterktes, die opgedeeld zijn in vier clusters: Emotioneel, Relationeel, Denken en Uitvoering. De eerste van deze twee clusters, emotioneel en relationeel, zijn meer ‘mensgerichte’ sterke punten. De tweede, Denken en Uitvoering zijn meer ‘taakgerichte’ sterke punten. Individuen die ‘mensgerichte’ sterke punten in de emotionele en relationele clusters in Strengthscope ™ hebben, vertonen ook hogere niveaus van emotionele intelligentie. In termen van intrapersoonlijke intelligentie (bijv. zelfmotivatie, zelfvertrouwen, zelfbeheersing) en interpersoonlijke intelligentie (empathie, compassie, anderen ontwikkelen, relaties opbouwen). Dus de eerste manier waarop Strengthscope ™ zich verhoudt tot emotionele intelligentie is in de overlap tussen de emotionele en relationele clusters en de meeste definities van Ei.
Omdat het proces van het voltooien en ontvangen van feedback op Strengthscope ™ het zelfbewustzijn van individuen verhoogt, verkrijgen ze een beter begrip van wat een persoon stimuleert, energie geeft en motiveert. Dat kan ertoe leiden dat ze een grotere mate van emotionele intelligentie ontwikkelen met betrekking tot hun eigen emotionele reacties en die van anderen. Strengthscope ™ biedt een eenvoudig, werkgerelateerd en praktisch framework voor het begrijpen van de sterke punten van jezelf en anderen.
Door de sterke punten van jezelf en die van anderen, en hoe deze verschillen, beter te waarderen, maak je minder assumpties over de motieven van anderen en word je beter in het onderzoeken (door goede vragen te stellen en te luisteren) wat het is dat anderen energie geeft en motiveert. Met de juiste ondersteuning biedt het gebruik van Strengthscope ™ een belangrijk hulpmiddel om meer inzicht in jezelf en anderen te ontwikkelen.
Strengths in overdrive
Hierop voortbouwend, moedigen we mensen aan om te onderzoeken waar sterke punten neigen naar ‘overdrive’, dat wil zeggen een overdreven sterk punt dat niet het beoogde resultaat bereikt -bijvoorbeeld iemand die haar overtuigingskracht overmatig inzet- dat leidt ertoe dat zij niet luistert naar ideeën van anderen. Voor veel mensen triggert stress, of een bepaalde situatie/interactie een of meerdere strengths in overdrive.
Wanneer je kan herkennen wanneer, waar en waarom sommige van je sterke punten in overdrive raken, ben je in een veel betere positie om deze kracht te beheersen en word je flexibeler in het inzetten ervan, in de juiste hoeveelheid, op het juiste moment en met de juiste mensen.
Op zichzelf is de ontwikkeling van deze behendigheid rond het gebruik van sterke punten een van de hoekstenen van emotionele intelligentie; meer afgestemd raken op de eigen emotionele toestand en deze informatie gebruiken om betere zelfbeheersing uit te kunnen oefenen onder druk. Een van mijn klanten een vrouwelijke manager had problemen met emotionele controle en dat zat de effectiviteit van haar werk en de relaties met haar stakeholders behoorlijk in de weg. Door de uitkomsten van het assessment en mijn programma werd ze zich hier pas echt goed bewust van en kon ze daar ook gericht aan gaan werken.
Niet alles waar je goed in bent is een sterk punt.
Niet alles waar je goed in bent is een sterk punt, het is pas een sterk punt als het ook echt voor je werkt in de praktijk. Het zijn kwaliteiten die van nature bij je passen, energie en voldoening geven en die bij het productief inzetten ervan de meeste kans geven om je doelen te halen en te excelleren.
Het moeten leveren van een kwartaalrapportage met een strakke deadline bijvoorbeeld haalt bij de een het slechtste en bij de ander het beste in hem of haar naar boven, al naar gelang de individuele sterke punten. Een ander kan goed uit de voeten met een veeleisende klant, toont begrip, denkt strategisch met de klant mee bijvoorbeeld. Terwijl een collega gefrustreerd raakt en moeite moet doen om de emotionele controle te bewaren tijdens de interactie met zo’n klant.
Je kunt kennis en vaardigheden leren om ergens goed genoeg in te zijn, maar je kunt er de passie voor missen. Bijvoorbeeld je bent goed met details en prima in staat om lange tijd te werken aan spreadsheets; cijfers en gegevens maar je zult dat nooit geweldig vinden. Vanuit de strengths-based mindset is het dan geen sterk punt maar een competentie. Het kan ook dat je een goed oog hebt voor detail met als doel een kwalitatief hoogstaand resultaat neer te zetten, ongeacht de druk waaronder je staat en dat je daar veel voldoening uit haalt, dan is het wel een sterk punt.
Inzicht in sterke punten, je waarden en drijfveren en daar naar leven zorgt er ook voor dat je betere keuzes maakt, je weet wat je wilt bereiken, waar je heen wilt en waarom. Iemand zonder zelfinzicht, zonder bewuste kennis van haar of zijn waarden, sterke en zwakke punten kan beslissingen nemen die een innerlijke verwarring veroorzaken en op langere termijn kan dat zelfs tot een burn-out of bore-out kan leiden.
Persoonlijk Leiderschap
De 8e eigenschap van effectief persoonlijk leiderschap is volgens Covey het vermogen van mensen om volgens hun volledige potentie (hun ‘innerlijke stem’) te leven. Om je innerlijke stem te vinden moet je weten waar je talent voor hebt.
(Zelf)leiderschap begint met zelfkennis, de kracht in jezelf vinden. Als volgende stap ga je deze kracht verder ontwikkelen en in lijn brengen met wie je echt bent, op deze manier groeit het zelfvertrouwen en word je authentieker. Dit zorgt voor meer veerkracht omdat je dicht bij jezelf blijft, je hoeft geen rol te spelen en binnenwereld en buitenwereld zijn congruent. Het is bewezen dat je effectiever, gelukkiger en succesvoller bent, als je dingen doet die écht bij je kwaliteiten, waarden en drijfveren passen.
Benut je talent.
Veel professionals hebben de neiging hun eigen talenten te onderschatten. En dat is zonde want vanuit je talenten werken maakt je authentieker, (veer)krachtiger en succesvoller. Wil je meer halen uit jezelf, je zelfleiderschap versterken en meer energie en voldoening uit je werk halen en meer de regie kunnen nemen over je carrière? Ik begeleid je hier graag bij!
De onderbouwing van dit artikel komt voort uit de boeken ‘Positivity’ van Barbara Frederickson en ‘Over leiderschap’ en ‘Emotionele Intelligentie – emoties als sleutels voor succes’ van Daniel Goleman.
Mensen functioneren beter als ze hun sterke punten kunnen gebruiken en als ze zich betrokken voelen bij de organisatie. Om dat te realiseren is mensgericht, positief, modern HR-management en leiderschap nodig.
Ik werk met de kracht van positieve psychologie. Vanuit de positieve psychologie is er meer aandacht voor mensgericht organiseren, voor welzijn, sterke punten van mensen en positief hrm en leiderschap.
